Het nut van waterfilters - de gevaren van water

Als u de bewoonde wereld verlaat, dan bent u vaak overgeleverd aan het water dat de natuur u te bieden heeft. De natuur is mooi maar ook zeer verraderlijk. U vindt stromend water en wilt het gebruiken om te consumeren, maar wat u niet weet is dat het drinkwater verontreinigd is. Bijvoorbeeld doordat er een kadaver in het water ligt dat zorgt voor bacteriën. Of doordat het beekje langs industrie of landbouw stroomt en vervuild is met chemicaliën. De verontreinigingen die in water aanwezig kunnen zijn en tot ziektes kunnen leiden bij mensen zijn ofwel van biologische, ofwel van chemische aard. Onder biologische waterverontreiniging vallen drie groepen organismen: protozoa, bacteriën en virussen. Onder chemische waterverontreiniging verstaan we voornamelijk organische chemicaliën.

In dit artikel leest u wat er allemaal in water zit dat een gevaar kan zijn voor uw gezondheid en welke methoden er beschikbaar zijn om water te zuiveren

Wat zit er allemaal in water dat een gevaar kan zijn voor uw gezondheid?

- Protozoa

Protozoa zijn eencellige, eukaryotische micro-organismen. Wanneer protozoa in een cyste (ingekapselde vorm) voorkomen zijn het de grootste micro-organismen die men in het water kan aantreffen, variërend van 5 tot 100 µm.  Protozoa in een cyste kunnen langdurig en onder voor hen ongunstige omstandigheden overleven, zodra ze in gunstigere omstandigheden verkeren kunnen ze zich voeden en gaan vermeerderen. Zowel mensen als dieren kunnen fungeren als gastheer voor protozoa, en daarmee een gunstig klimaat bieden voor de protozoa die zich dan snel kunnen verspreiden. Het gebruiken van water dat verontreinigd is door protozoa kan onder andere tot darmstoornissen leiden. Protozoa komen bijna overal voor, en daarom is vernietiging ervan altijd nodig.

- Bacteriën

Bacteriën vormen een domein van eencellige, soms in kolonies levende, micro-organismen. Over het algemeen zijn ze kleiner dan protozoa (0,2 – 10 µm), maar veel gevarieerder. Een belangrijke eigenschap van bacteriën is dat zij zich snel kunnen vermeerderen. Ook bacteriën kunnen in een cyste voorkomen en daarmee minder gunstige periodes of klimaten overbruggen. Het gebruiken van water dat verontreinigd is door bacteriën kan onder andere leiden tot blaasontsteking, buikvliesontsteking, longontsteking en bloedvergiftiging. Ook bacteriën kunnen overal voorkomen en dienen dus altijd vernietigd te worden.

- Virussen

Virussen zijn de kleinste van alle micro-organismen (0,004 tot 0,1 µm), ze zijn niet de grootst vertegenwoordigde groep binnen de biologische waterverontreiniging, maar kunnen wel de gevaarlijkste zijn. Virussen kunnen zichzelf niet vermeerderen, in tegenstelling tot protozoa en bacteriën. Voor replicatie moeten ze gebruik maken van een gastheercel, waar wij als mensen prima in kunnen voorzien. Wel kunnen sommige virussen voor een bepaalde periode buiten de gastheer overleven, en daarom is water ook wat virussen betreft niet altijd veilig. Het gebruiken van water dat verontreinigd is door virussen kan onder andere leiden tot polio (kinderverlamming) en hepatitis (leverontsteking).

- Organische chemicaliën

Pesticiden, herbiciden, brandstof, mest en runoff van mijnen zijn enkele voorbeelden van organische chemicaliën die water kunnen verontreinigen. Water dat afkomstig is uit een gebied waar landbouw wordt bedreven, houtproductie is, mijnactiviteiten zijn of industrie aanwezig is, is dan ook beter om te vermijden. Ook water dat een vreemde kleur of geur heeft kan beter vermeden worden.

Water kan pas drinkwater worden wanneer u het van de bovenstaande verontreinigingen weet te zuiveren!!!

Welke methoden zijn er beschikbaar om het water te zuiveren?

Voor de reiziger en buitensporter zijn er drie methoden om water te zuiveren. Te weten koken, chemisch behandelen en microfiltratie. Per soort waterverontreiniging verschilt welke zuiveringsmethode(n) effectief het water reinigen.

Omdat protozoa hitte vrijwel nooit overleven is koken van water een goed methode om deze te vernietigen, hun relatief grote verschijningsvorm maakt dat ze ook met microfiltratie makkelijk te verwijderen zijn, chemische behandeling kan ook werken, maar dient dan wel in hoge dosis gedaan te worden. Veel bacteriën overleven extreme temperatuursomstandigheden of behandeling met chemische middelen, veel van deze bacteriën vormen echter geen gevaar voor de mens. Microfiltratie is een van de effectiefste methoden om water van bacteriën te ontdoen.
Virussen overleven hitte niet, en koken van water is dus een effectieve methode om virussen te vernietigen. Ook het chemisch behandelen van water kan virussen vernietigen, virussen zijn echter te klein om via microfiltratie uit het water gefilterd te worden.

Chemicaliën kunnen uit het water gehaald worden met behulp van een actief koolfilter.

Voor de reiziger en buitensporter zijn er drie methoden om water te zuiveren. Te weten koken, chemisch behandelen en microfiltratie.

 - Koken

Koken is verreweg de oudste methode om water te desinfecteren. Omdat vrijwel alle biologische verontreinigingen worden vernietigd door hitte is deze methode al vrij effectief. Chemicaliën blijven echter ongemoeid bij koken van water.
Voor een effectieve behandeling moet het water tot 10 minuten gekookt worden. Houdt er echter rekening mee dat zodra u in hoger gelegen gebieden komt, de luchtdruk lager is, en bij een lagere luchtdruk kookt het water ook bij een lagere temperatuur en zult u dus het water langer moeten laten koken. Koken heeft als groot nadeel dat het veel brandstof kost en een heel eindproduct overblijft.

- Chemische behandeling

Veel organismen kunnen worden gedood of afgebroken door behandeling met chemicaliën. De twee meest gebruikte stoffen bij chemische behandeling zijn jood en chloor. De werking van beide stoffen is gebaseerd op oxidatie van de verontreiniging. Het oxidatieproces is niet selectief, dus ook andere organische deeltjes, die niet als verontreiniger gezien worden, worden geoxideerd. Hierdoor neemt de werking van beide middelen sterk af wanneer ze worden gebruikt in troebel water. Ook verlaging van de temperatuur heeft effect op de effectiviteit van jood en chloor. Om deze redenen adviseren wij om op chloor gebaseerde chemische behandeling alleen te gebruiken voor het desinfecteren van verdacht drinkwater en niet van oppervlaktewater.
Jood als desinfecteermiddel voor water is op de Nederlandse markt niet toegestaan. Omdat jood giftiger is dan chloor en de kans op gezondheidsklachten als gevolg van jood groter is.
Chemische verontreinigingen worden niet verwijderd door chemische behandeling van water.

Hadex bestaat uit de juiste chlooroplossing en gebruikt u wanneer u twijfelt over de bacteriologische betrouwbaarheid van drinkwater uit leidingen, bronnen en putten dat voor consumptie bedoeld is en de mogelijkheid van koken niet aanwezig is.
Laat één druppel 30 minuten intrekken voor het desinfecteren van één glas.
Vijf druppels Hadex op één liter water druppelen, omschudden en dertig minuten laten intrekken en u kunt het water drinken. Een behandeling van water met chloor laat een duidelijke chloorsmaak achter aan het water. Om de chloorsmaak weg te nemen kunt u een vitamine C tablet of een paar druppels citroensap aan het water toevoegen.

- Microfiltratie

Een van de meest duurzame methoden voor de ontsmetting van water is microfiltratie. Microfiltratie levert u snel schoon water. Met de nadruk op schoon, bij chemische behandeling en bij koken blijven de restanten achter, microfiltratie laat niets achter. Een standaard filtermaat, die ook in de farmaceutische industrie wordt gebruikt, is 0,2 µm. Hiermee worden alle protozoa en bijna alle bacteriën verwijderd. Een filter van 0,3 µm is in principe ook al voldoende voor de meeste bacteriën.Hoe kleiner de poriegrootte des te meer er uit het water wordt weg gefilterd. De filters voor outdoor gebruik bevatten een zeer fijne filter met een poriegrootte rond de 0,3 µm.
De capaciteit van een microfilter zegt iets over de levensduur van een filter. De capaciteit van een microfilter hangt af van het type filtermateriaal en de kwaliteit van het water dat gezuiverd wordt, maar ook van het onderhoud van de filter. Voor de kwaliteit van het water geldt eenvoudig: hoe zuiverder het water dat men filtert, des te langer gaat het filter mee, dus des te groter de capaciteit. Als een filter niet goed onderhouden wordt bestaat er kans op doorgroei, de micro-organismen die uit het water weg gefilterd zijn en in het filter achtergebleven zijn kunnen dan op den duur door het filter heen groeien, en zullen dan het water wat je filtert op hun beurt weer verontreinigen.
Ook het aantal liters dat men per uur kan filteren is afhankelijk van de kwaliteit van het water en het onderhoud van het filter.

Welke soorten microfilters zijn er?

Er zijn drie hoofdtypen filters in de handel, te weten dieptefilters, keramische filters en kunststof filters.

- Diepte filters

Diepte filters zijn gemaakt van een dik poreus materiaal met een ingewikkelde interne structuur van vele vezels. Op de weg door het filter komen ongewenste elementen vast te zitten in de structuur. De vuildeeltjes dringen redelijk diep het filtermateriaal in voordat ze worden tegengehouden, het filtermateriaal raakt dus relatief snel verstopt. Diepte filters kunnen ten dele worden gereinigd door terugspoelen van zuiver water of het schoonborstelen van het oppervlak. Uiteindelijk zullen diepte filters echter verstopt raken en dienen ze vervangen te worden. De capaciteit van een diepte filter is dus gering.

- Keramische filters

Keramische filters is een type filter waarbij het water door een cilindrische cartridge van ongeglazuurd keramiek wordt geleid. Een keramisch filter werkt eigenlijk net zo als een diepte filter, alleen is de structuur van het filter veel fijner dan bij de diepte filters. De verontreinigingen worden voornamelijk aan het oppervlak tegen gehouden. Deze filters kunnen eenvoudig gereinigd worden door het filteroppervlak af te spoelen en te reinigen met het bijgeleverde schuursponsje, waarbij een klein laagje van het filtermateriaal wordt verwijderd. Na het reinigingsproces blijft er een schoon filteroppervlak over en kan men weer opnieuw filteren. Daarnaast worden steeds meer keramische filters behandeld met zilver, waardoor de micro-organismen die in het filter achter blijven gedood worden en doorgroei daarmee voorkomen wordt. Afhankelijk van de dikte van het keramisch filtermateriaal is de capaciteit en dus de duurzaamheid van dit type filter aanzienlijk hoger. Keramische filters zijn vaak de duurste in aanschaf, maar zijn daarmee ook de duurzaamste filters op de markt. Uiteindelijk zal echter ook een keramisch filter vervangen moeten worden, maar de levensduur is aanzienlijk langer dan die van een diepte filter.

Keramische filters zijn vaak de duurste in aanschaf, maar zijn daarmee ook de duurzaamste filters op de markt.

- Kunststof filters

Kunststof filters filteren ook op basis van grootte. De levensduur van een kunststof filter is lager dan die van een keramisch filter, maar is beduidend lichter en voordeliger.

- Actief koolfilter

Een actief koolfilter is een bijzondere vorm van filteren die gebruikt wordt voor de verwijdering van chemicaliën uit het water. Actief kool is het product dat ontstaat bij het verkolen van hout in de afwezigheid van zuurstof. Er ontstaat een korrelige stof die een zeer groot oppervlakte bezit door vele kanalen en inhammen in de structuur van de stof. In deze inhammen en kanalen worden de chemicaliën weggevangen. Een gram kool kan een oppervlakte hebben tot wel 1000 vierkante meter (ca. 1 voetbalveld!!!). Een bekende toepassing van actieve kool is Norit, wat gebruikt wordt bij vergiftiging om vergiften te adsorberen.

UV Filters

Kathmandu heeft compacte UV filters van Steripen in de collectie. Dit zijn effectieve waterzuiveraars die gebruik maken van ultraviolette straling. De waterzuiveraars zijn licht van gewicht en eenvoudig in gebruik. UV licht maakt 99,9% van alle bacterien, virussen en protozoa kapot. UV licht verwijdert geen deeltjes uit het water, maar een apart filter maakt dit wel mogelijk.