Onderhoud van schoenen

Om langer plezier te hebben van je berg- en wandelschoenen, moeten ze regelmatig worden onderhouden. Met name de leren of nubuck onderdelen van de schoen hebben dit onderhoud nodig. In dit blog vind je er alles over!

Een goede onderhoudsbeurt bestaat uit drie stappen:
- Reinigen
- Impregneren en/of verzorgen
- Drogen

Deze stappen zijn vooral bedoeld voor de buitenkant van de schoen. Heb je een schoen met een Gore-Tex voering? Maak dan ook eens in de zoveel tijd de binnenkant van je schoenen schoon.
Voor impregneren en/of verzorgen maak je gebruik van een schoenonderhoudsmiddel. Er zijn verschillende soorten onderhoudsmiddel op de markt, en voor elk materiaal (leer, nubuck, suède, kunststof) is een geschikt middel te vinden.

Wanneer is impregneren of verzorgen nodig?

De buitenkant van de schoen heeft het meeste te lijden onder weersomstandigheden, de conditie van het terrein waar je op loopt en hoe vaak je je schoenen draagt. De grootste boosdoener van het achteruitgaan van het materiaal is uitdroging. Een vuistregel is dan ook: regelmatig impregneren verbetert de conditie van het materiaal en de levensduur van je wandelschoenen.
Daarnaast zijn er ook andere factoren die van invloed op de conditie van de schoenen: bewaar je je wandelschoenen in huis, in de schuur of garage of in een kast? Loop je veel door hoog gras of sneeuw? Blijft er veel zand, modder en klei aan je schoenen zitten? Ga je er dagelijks op uit, of gebruik je je schoenen alleen tijdens een vakantie?

Welk impregneermiddel of verzorgingsmiddel moet ik gebruiken?

Welk impregneermiddel je gebruikt heeft te maken met het materiaal waarvan de schoen gemaakt is. Impregneren heeft invloed op de mate van waterafstotendheid, ventilerend vermogen en het uiterlijk van de schoenen. Om hier de juiste keuzes in te maken is het eerst zaak om uit te zoeken wat voor soort schoen je hebt.

Is de schoen aan de buitenkant van
- volledig leer?
- volledig kunststof?
- combinatie van leer en kunststof?

NB: met de term leer bedoelen we naast glad leer ook nubuck leer. Nubuck is geschuurd leer met een licht geruwd uiterlijk. Je kunt nubuck herkennen door met je vinger er overheen te vegen. Je ziet dan een verandering in de structuur van het nubuck.

Impregneer- en verzorgingsmiddelen voor volledig kunststof schoenen

Heb je een volledige kunststof schoen, dan is impregneren ook nodig. Het is een wijdverspreid misverstand dat kunststof schoenen geen onderhoud nodig hebben. Kunststof schoenen hebben weliswaar geen voeding nodig, maar impregneren is net zo belangrijk als bij leren schoenen. Als je kunststof schoenen niet impregneert, heb je binnen no time natte voeten als je door nat gras, sneeuw of in de stromende regen loopt. Ook kunststof schoenen met een waterdicht membraan, zoals Gore-Tex of eVent, moeten behandeld worden. Als schoenen (kunststof en/of leer) met een waterdicht membraan niet geïmpregneerd worden, dan raakt de buitenstof verzadigd van water waardoor het membraan niet meer kan ademen. De (zweet)damp kan niet naar buiten worden getransporteerd en blijft tegen het membraan staan. De damp gaat vervolgens condenseren en de schoen wordt nat aan de binnenkant. Een bijkomend voordeel van impregneren is dat vuil minder kans krijgt om in de buitenstof van de schoen door te dringen. Naast het impregneren is het ook belangrijk om de schoenen regelmatig te reinigen waardoor vuil ook minder kans krijgt om door te dringen in het materiaal van de schoenen. Als je kunststof schoenen gaat impregneren, kies dan voor een middel dat geschikt is voor schoenen met kunststof, zoals Nikwax Fabric and Leather Proof.

Impregneer- en verzorgingsmiddelen voor leren schoenen

Ook als je een gedeeltelijk of volledig leren schoen hebt, is onderhoud noodzakelijk. Op deze manier blijft het leer soepel en waterafstotend. Als de conditie van het leer achteruitgaat, droogt het leer uit waardoor het gaat breken en scheuren. De conditie van het leer kun je op verschillende manieren bepalen. Als water niet meer afparelt, maar heel snel intrekt in het leer, dan is het leer toe aan een nieuwe impregneerlaag. Voelt het leer droog en stroef aan, dan is de het leer te droog. Ook verkleuring van het leer (lichtere kleur, vaal en dof) is een teken dat het leer te droog is. Impregneren maakt het leer waterafstotend zodat vocht en vuil geen kans krijgen om in het leer te trekken en voorkomt uitdrogen van het leer. Is het leer toch te droog, dan moet je met wax aan de slag om het leer te voeden. Door de wax worden de looistoffen in het leer aangevuld. 

Nubuck leer

Om het nubuck leer z’n mooie matte uitstraling te laten behouden, gebruik je een middel dat geschikt is voor dit leersoort, zoals Nikwax Nubuck and Suede Proof. Dit onderhoudsmiddel is een impregneermiddel zonder voedende bestanddelen. In het begin is dit middel afdoende om nubuck schoenen te beschermen, maar na verloop van tijd zal het leer toch droog worden en moet je uiteindelijk toch met wax aan de slag. Wax maakt nubuckleer echter wel glad en donkerder. Met een hard borsteltje kun je het leer eventueel weer wat opruwen. NB: leer is een natuurproduct en dus onderhevig aan verandering. Ook nubuckleer zal in de loop van de tijd een wat ander uiterlijk krijgen, ook als je het regelmatig onderhoudt.
 
Bij schoenen die zowel leer als kunststof hebben is Fabric and Leather Proof van Nikwax goed te gebruiken: dit middel hecht zich aan zowel de kunststof delen als aan het leer. Ook hier geldt dat het middel slechts een impregneermiddel is zonder voedende bestanddelen.

Is er een hogere mate van impregneren nodig? Dan kun je je kiezen voor Nikwax Waterproofing of Nikwax waterproofing Liquid Wax for Leather. Deze wax is op waterbasis en beter smeerbaar dan pure bijenwas. De wax maakt het (nubuck)leer weliswaar donkerder en gladder, maar biedt naast bescherming tegen natte omstandigheden ook voeding voor het leer om uitdroging te verhelpen. De wax heeft voedende bestanddelen waardoor het leer weer veerkrachtig wordt zonder dat het leer te soepel wordt. Als bergschoenen te soepel en zacht worden, verliezen de bergschoenen hun ondersteunende en beschermende functie. Olie en vet maken leer te soepel en zacht. Gebruik daarom nooit onderhoudsmiddel met vet of olie voor bergschoenen.

Glad leer

Voor glad leren schoenen kun je de eerste periode Nikwax Fabric and Leather Proof gebruiken voor het impregneren. Na verloop van tijd hebben gladleren schoenen toch voeding nodig. Gebruik dan Nikwax Waterproofing of Nikwax Waterproofing Liquid Wax for Leather. Beter is eigenlijk om direct de laatsgenoemde waxmiddelen te gebruiken. Naast de impregnerende werking voor het waterafstotend maken van de schoenen, verzorgen deze middelen het leer ook waardoor het leer veerkrachtig blijft en de kans op scheurtjes kleiner wordt. Wax van Nikwax maakt het leer wel iets donkerder.

Een ander onderhoudsmiddel die zowel impregneert als voedt is Sno-Seal. Deze bijenwas moet worden aangebracht op droge en voorverwarmde schoenen. Daardoor kan de bijenwas intrekken in de bovenste laag om zo de poriën van het leer af te sluiten zodat vuil en water geen kans krijgen om diep in het leer in te trekken. Zo wordt uitdroging voorkomen en worden de looistoffen in het leer aangevuld. Met Sno-Seal kun je ook de stiksels beschermen zodat water daar niet doorheen kan komen. In tegenstelling tot vet en olie maakt bijenwas het leer niet te soepel waardoor de schoen stevig blijft. Breng met een doekje of vinger de was aan op het leer. Houd er rekening mee dat nubuck en suède glad en donker wordt. Met een hard borsteltje kun je het leer eventueel weer wat opruwen. Ook glad leer kan donkerder worden bij het gebruik van dit middel. Dan is er ook nog Sil-proof van Meindl. Sil-proof is een speciaal verzorgingsmiddel voor de klassieke dubbel gestikte bergschoenen met zogenaamd juchtleer, een leersoort dat geolied is. Het onderhoudsmiddel beschermt niet alleen het leer maar ook de dubbele naad van de zolen. Sil-proof kan uitsluitend op geolied juchtleer gebruikt worden. Andere leersoorten worden namelijk te soepel. Ook schoenen met Gore-Tex® of andere waterdichte membranen zijn niet geschikt voor dit middel. Het ademend vermogen wordt teniet gedaan omdat het onderhoudsmiddel te diep in het leer trekt en een ondoordringbare laag vormt waar water/zweetdamp niet doorheen kan.

Verzorgen van uitgedroogd (verwaarloosd) leer of soepeler maken van nieuw stug leer

Als je verwaarloosd of uitgedroogd leer of nieuw stug leer wilt verzorgen, dan kun je Nikwax conditioner for leather gebruiken. Dit onderhoudsmiddel maakt het leer zacht en soepel. Gebruik de conditioner alleen bij nieuwe schoenen waarvan het leer te stug aanvoelt voordat je ze buiten gaat inlopen of om oude schoenen met ingedroogd hard leer weer soepel en zacht te maken. Let wel, er zijn slechts twee redenen voor het soepel en zacht maken van leer bij bergschoenen. De ene reden is om het inlopen van nieuwe bergschoenen makkelijker te maken om blaren en andere ongemakken te voorkomen. De andere reden is als het leer zodanig verwaarloosd is dat het uitgedroogd is en hard en brokkelig is geworden. Voor deze situaties gebruik je dus Nikwax Conditioner for Leather.

Gore-tex
Vrijwel alle bovenstaande middelen (op Meindl Sil-Proof na) kun je gebruiken voor schoenen met een Gore-Tex voering; deze zit immers aan de binnenkant. Maar ook voor Gore-Tex schoenen geldt: goed onderhoud van de buitenkant van de schoen verlengt de waterdichtheid en waterafstotendheid, de levensduur en de soepelheid van de schoenen.

Stappenplan voor schoenonderhoud

Nadat je de juiste middelen in huis hebt gehaald, is het op een gegeven moment tijd om je schoenen te onderhouden. Kies een geschikt moment. De schoenen hebben tijd nodig om te drogen na het behandelen. Houd er rekening mee dat je je schoenen regelmatig goed verzorgt, ook als je er weinig op loopt.

Stap 1: Reinigen

Haal het binnenzooltje en de veters uit de schoen. Maak de buitenkant van schoen schoon met een zachte borstel en handwarm schoon water. Verwijder al het vuil. Besteed extra aandacht aan de haakjes en knikpunten omdat vuil zich daar makkelijk kan ophopen. Gebruik voor nubuckleer een natte doek om het vuil te verwijderen om de structuur van het leer niet te beschadigen.
Indien je strooizout vlekken hebt in je schoen volgt hier de aanwijzing om strooizout op de juiste manier te verwijderen. Het is uitermate belangrijk om uw strooizout deppend uit uw schoenen te verwijderen. Poetsen is een methode om stoffen in uw schoenen te wrijven, denk aan schoenpoets. Deppen is een effectieve manier om strooizout uit schoenen te verwijderen. Om uw schoenen goed schoon te krijgen kunt u een oplossing maken van 2 delen warm water en 1 deel schoonmaakazijn. Zijn de vlekken van strooizout al een tijdje in uw schoenen? Doe dan 1 deel azijn per 1 deel warm water. Al deppend kunt u de vlekken verwijderen. 

Stap 2: Impregneren en/of verzorgen

Lees voor gebruik de bijsluiter van het middel aandachtig door voor de beste methode voor aanbrengen. Let er goed op dat er geen restjes achterblijven bij stiksels, haakjes, de aanhechting van de buitenzolen etc.

Veel impregnatiemiddelen zijn op waterbasis. Deze middelen breng je aan op nat leer. Omdat de poriën van het natte leer meer openstaan, trekt het impregneermiddel beter in. Sommige onderhoudsmiddelen die niet op waterbasis zijn, moeten aangebracht worden op een droge of warme schoen. Dat betekent dat er wat meer tijd in gaat zitten in de onderhoudsbeurt omdat je na het reinigen de schoen eerst goed moet laten drogen.

Stap 3: Drogen

Laat je schoenen goed drogen voordat je ze weer gaat gebruiken. Denk eraan om de schoenen nooit vlakbij een hittebron te zetten, zoals een kachel of haardvuur. Het leer droogt dan uit en gaat scheuren. Het beste kunt je de schoenen in een warme en goed geventileerde ruimte plaatsen. Eventueel kun je de schoenen volstoppen met keukenpapier of krantenpapier om het droogproces te versnellen. Je kunt optioneel een schoenspanner gebruiken om te voorkomen dat de schoenen tijdens het droogproces vervormen.

Gore-Tex of andere waterdichte binnenvoering van wandelschoenen reinigen

Waterdichte schoenen hebben in de binnenvoering een waterdichte en ademende laag van Gore-Tex, e-Vent of een ander membraan. Deze laag zorgt ervoor dat vocht niet van buiten naar binnen komt, maar waterdamp wel naar buiten kan. Om te voorkomen dat deze schoenen benauwd, vochtig of warm gaan aanvoelen aan je voeten, is het noodzakelijk dat de poriën van het waterdichte materiaal niet verstopt raken met vuil. Schoonmaken bevordert de ademende werking van het waterdichte materiaal. Meestal is eenmaal reinigen per jaar voldoende. Als je je schoenen intensief gebruikt, dan maak je twee keer per jaar de binnenvoering schoon. 

Stap 1: Kies een geschikt moment voor de schoonmaakbeurt. De schoenen hebben tijd nodig om te drogen na het schoonmaken. Dit droogproces duurt gemiddeld twee tot drie dagen. Haal het binnenzooltje en de veters uit de schoen en trek de tong van de schoen zover mogelijk naar voren.

Stap 2: Laat de schoen vollopen met handwarm schoon water (zonder zeep). Was de binnenkant van de schoen met je hand, dan is de schoen leeg. Vul de schoen weer met  handwarme water  en laat de schoen ongeveer 10 minuten weken, was daarna nogmaals met de hand. Spoel nog eens om met verse water, giet weer leeg. Vul de schoen op met bijv. oude handdoeken, laat weer 10 minuten staan, verwijder de handdoeken en laat op kamertemperatuur drogen, dit duurt ongeveer 3 dagen.